Platon ‘un Felsefi Görüşü ve Siyaset

Bu içeriğimizde Platon felsefesinin en önemli bölümlerinden; üzerine binlerce makale ve tez hazırlanmış olan Platon’un Felsefesindeki Temel Amacı, Siyaset ve Ahlak kavramlarını  inceleyeceğiz. Fakat öncesinde genel olarak Platon’un Felsefesi ‘nden bahsetmemiz yararlı olacaktır. Platon ile ilgili olarak daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak için Platon ’un Devlet Eserindeki Yönetim Şekilleri içeriğimize göz atabilirsiniz.

Platon’un Felsefi Görüşü

Platon felsefenin yazarak ve okunarak yapılamayacağını savunur hatta bu savın ateşli bir temsilcisidir.

Platon için felsefe tecrübi bir faaliyettir ve öyle de kalmalıdır. Platon’a göre felsefe bir nevi usta-çırak ilişkisi ile ilerler, lakin ne usta sıradan bir ustadır, ne de öğrenci sıradan bir öğrenci.

Platon’un Felsefi Görüşü ve Siyaset

Hakikate ulaşmak çok az kişiye nasip olur fakat hakikate ulaşanlar da bu kişiler arasından çıkar.

Platon için diyaloglar sahneye konma şansı olmayan birer oyundan ibarettir.

Platon Felsefesinde Politika

Platon’u felsefe yapmaya iten esas gereksinimin yani kendini felsefe yapmak zorunda hissetmesinin asıl sebebi politikadır. Buna neden ihtiyaç duyduğu Antik Yunan tarihini incelemekle mümkün olur.

Platon döneminde Atina’da yaşanan siyasi olaylar, savaşlar, iktidarı zorla ele geçirmeler şehir yönetiminin ve dolayısıyla şehrin istikrarsız bir yapıya bürünmesine neden olmuştur.

Eski Yunan düşüncesinde devletin mutluluğu bireyin mutluluğunun sebebidir bu yüzden politikanın ve devletin istikrarlı bir şekilde iyi olması çok mühimdir. Platon ve diğer ilkçağ filozoflarının hemen hepsi için ahlak, politika içinde doğal olarak mevcuttur. Bu yüzden politika ile ilgili görüşler çoğu zaman ahlak ile ilgili görüşleri de kapsar.

Ahlaki hayatı sağlam bir temel üzerine oturmasını sağlamak, siyasal hayatın sağlam temeller üzerine oturmuş olmasını gerektirir.

Ahlak, Erdem ve Politika

Platon, siyasetin tüm doğruların var olmasında yararlanılacak ilk kaynak olduğunu düşündüğü için siyaseti yapan kişilerinde erdemli kişiler olması gerektiği tezini savunur. İşte bu yüzden bir hakikat üzerinde durur. Tabi olarak Yunan yarımadasında onun gibi düşünmeyenler de mevcuttur.

Onlar her şeyin ölçüsünün insan olduğunu savunan Sofistler.

Felsefi Görüş ve Sofistler

Platon, sofistlerin insanı her şeyin ölçüsü olarak görmesi, herkesin kendi çıkarına olan bir ahlak anlayışı yaratmasına neden olduğunu düşünmekteydi.

Dönemin sofistleri, siyasete soyunmak isteyen soylu gençlerin öğretmenleriydi. Siyasetçi bozulunca siyasette bozuluyordu.

Platon devlet ve sofistler arasındaki sorunu genel hatlarıyla bu şekilde belirlemişti. Yani belagat sahibi olmak, hatip olmak, hakikati örtmek için geçerli bir yetenek olunca, hakikatin üstü örtülüyor, kişinin gerçekleri hakikatmiş gibi siyasete sirayet ediyordu. Yolun sonu en güçlü olanın en haklı olduğu bir kapıya çıkıyordu.

Sorun sadece bilginin kişiden kişiye değişmesi değil sofistlerin bu tavrı değerler için tartışma, din için şüphe, ve ateizmi halk arasında yaygın duruma getiriyordu.

Platon tüm bunlara engel olmak ve özetle toplumun bozulmasına karşı koymak için değişmez evrensel bir hakikatin olduğunu ve bu hakikatin de ancak akıl yoluyla bulunacağını ortaya koymuştur.

Platon Varlık, Oluş ve Varlığın Bilinebilirliği

Platon’un idealar dünyası aslında ayrı bir dünya yaratmak için ortaya konmamıştır.

Platon’un derdi duyularla algıladığımız fiziki dünyaya bir açıklama getirmekti elbette. Kişilerin yaptığı eylemleri ahlaki bir temele oturtmak için idealar kavramını ortaya sürmüştür.

İdealar, dünyadaki fiziki yapıyı anlamlandıran bir araçtır.

Platon Varlık, Oluş ve Varlığın Bilinebilirliği

Platon öncesi filozoflar, cisimsel güzelliği, fiziki durumlara göre değerlendirirken, Platon güzelliğin, güzellik ideasından pay almak oranında ortaya çıktığını söylemektedir.

Aynı şekilde kendinde güzel, kendinde iyi, kendinde büyük gibi ideaların varlığını kabul eder. Bu yolla kendinde var olan idealarla uyum içinde olan şeylerin, uyumlu olduğu ölçüde iyi, güzel olduğunu, ters düştükleri ölçüde ise, yanlış olduğunu ileri sürer.

Platon için bütün idealar içerisinde, hepsinden farklı bir yerde daha yüksek bir mertebede olan idea İyi ideasıdır.

Platon’a göre varlık iyidir. İyi ideası nihai ilkedir. Bu gerçekten var olanın, mutlak ve değişmez olanın kavramıdır.

İyi ideası, kavramak için başka bir kavram gerektirmeyen nihai kavramdır. İdealar zihne doğrudan gelmez. Varlıklar kendilerini idealarda açıklarlar. Gerçek varlığın izine ancak idealara varlık kazandıran şeyin ne olduğunu sorguladığımız zaman ulaşabiliriz.

Şeyleri şey yapan şey nedir?

Hiçbir zaman aynı durumda olmayan bir şeye nasıl olurda varlık bağlanabilir?

Platon felsefesinin en zorlu kısımlarına bu içerikle giriş yaptık. Biliyorsunuz ki; her zaman söylediğimiz gibi bizim amacımız sizin ilginizi uyandırmak merak etmenizi sağlamak. O yüzden üzerine on binlerce sayfa yazılmış konularda takdir edersiniz ki, güzel bir özet sunum ile sizi sıkmadan içerikler oluşturma çabasındayız. Takipte kalmanız dileğiyle…

Yazı dizisinin 2. bölümü olan Platon’da Varlık ve İyi İdeası içeriğine başlıktaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar:

• https://www.artofmanliness.com/articles/a-primer-on-plato-his-life-works-and-philosophy/ (İçerik Ana Görseli)