no comments

Antik Yunan Tanrıları II (Apollon ve Artemis)

Yunan mitolojisi, Antik Yunan’da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki efsane ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin temelini oluşturmaktadır. Antik Yunanlılar kendilerini ve çevrelerindeki dünyayı anlamalarına yardımcı olan belirli bir inançlara sahiptiler ve çeşitli tanrı ve tanrıçalara inanıyorlardı. Bu yazı dizisinin ilk bölümünde Antik Yunan Tanrıları ‘nın bazılarını (Zeus, Hera, Athena) incelemiştik. Bu içeriğimizde ise Apollon ve Artemis üzerinde duracağız.

Apollon ve Artemis ikizleri Delos’ta doğdu. Babaları Zeus, anneleri ise Zeus’un karısı Hera‘nın gazabından kaçıp Delos adasına sığınmak zorunda kalan titan Leto‘ydu. İkiz olmalarına rağmen çok farklı tanrılar olan Apollon ve Artemis’i gelin biraz daha yıkından inceleyelim.

 

 

Apollon ve Artemis: Delos İkizleri

Apollon

Apollon için ilk söylenecek şey, akıl ve medeniyeti temsil eden arketipik bir Yunan tanrısı olduğudur.

Phoibos yani ışık getiren- aydınlık taşıyan tanrı Apollon’du. Daha sonra güneş tanrısı olan Helios ile özdeşleşmiştir. Apollon’un çok sayıda özelliği yine bir o kadar da ünvanı vardı. Bu ünvanlardan biri de Lysios yani kurtarıcıydı. Apollon Antik Yunan’da lütüfkar bir tanrı olarak bilinirdi.

Apollon’un tasvirleri çoğunlukla soylu, yakışıklı sakalsız bir genç adam olarak yapılırdı. Sparta‘da oldukça güçlü olan Apollon kültü, Yunan dünyasının tamamına ve çok daha ötesine yayılmıştı.

 

Apollon ve Artemis

Apollon | Antik Yunan Tanrıları | Apollon ve Artemis

 

Bu çok yönlü tanrıyı hem Etrüskler hem de Romalılar Pantheon’larına kabul etmekten memnuniyet duymuşlardır. Roma İmparatoru Augustus, Roma’daki Palatinus Tepesi’ndeki sarayın yakınlarına bir Apollon tapınağı yaptırmıştır.

Kutsal özle beslenen Apollon, sadece dört günlükken annesine saldırıda bulunan yılan Pytho‘yu bir efsaneye göre boğmuş başka bir efsaneye göre ise evcilleştirmiştir. Bu saldırının gerçekleştiği yerin adını Delphoi olarak değiştirmiş ve bu yer Apollon için en kutsal yer olmuştur.

Delphoi ‘in şöhreti Delos’u aştı. Yılan ise kehanetlerde bulunan Pythia rahiplerine dönüştü. Apollon bir kehanetler tanrısıydı ancak Apollon kahininin yaptığı kehanetler belirsizliği ile ün salmıştır.  Apollon’un mottosu, Sokrates‘in kendini adadığı “kendini bil dir. Bir diğer kayda değer sözü Yunanlılar çoğunun kulak asmadığı “hiçbir şeyde aşırıya kaçma.”

 

İlginizi Çekebilir: Sokrates Kimdir? Sokrates Felsefesi

 

Apollon’nun, İtalya’da da etkisini hissetmek mümkündü. İtalya’daki Kyme’de yaşayan kahin Sybilla’ya kendisini sevdiği sürece ölümsüzlük sözü verdi. Sybilla, bu teklifi reddedince Apollon sonsuz hayat bahşetti fakat gençliğini elinden aldı. Sybilla, yüzyıllar boyunca korkunç bir şekilde yaşlandı.

Apollon’un çok yönlü bir tanrı olarak inanıldığından bahsetmiştik. Bu farklı yönlerinden birkaçı da bilim, tıp, müzik ve şiir tanrısı olmasıydı.

Genelde liri ve yayı ile birlikte resmedilirdi.

Apollon her kış kuzeye, Hyperborea’lıların ülkesine gider, bahar geldiğinde kuğuların ya da griffonların çektiği, altından bir savaş arabasına atlar geri dönerdi.

Apollon’un sakin, mesafeli ancak bazen tehlikeli kutsallığı, Marsyas ile rekabetinde görmek mümkündür.

Flüt çalmasıyla övünen bir satir olan Marsyas, müzik tanrısıyla yarışma cüretini gösterdi. İlham perileri tarafından yarışmayı kaybettiğine hüküm verilen Marsyas bir ağaca bağlanır ve canlı canlı derisi yüzülür.

 

Apollon’un Aşkları

Apollon’un bir kısmında hüsrana uğradığı çok sayıda aşk ilişkisi oldu. Bu ilişkilerden en bilineni nehir tanrısı Peneus’un kızı su perisi Daphne ile olan ilişkisidir. Apollon Daphne’yi tutkuyla ancak boş yere takip etti. Tanrı tam onu yakalamak üzereyken Daphne babasına dua ederek onu bir defne ağacına çevirmesini istedi.

Apollon’un bir başka sevgilisi de prenses Koronis‘tir. Koronis Apollon’u terk edince Apollon prensesi okla öldürdü, ancak sonra bu öfkesinden pişmanlık duydu. Kentauros Khiron tarafından kurtarılan oğulları Asklepios, kutsal bir şifacı oldu.

Apollon, Spartalı güzel prens Hyakinthos ‘u da sevmişti. Apollon’un disk atma konusunda dersler verdiği Hyakintos, bir diskin çarpması sonucu hayatını kaybederken toprağa akan kanı, topraktan hyacinth yani sümbül çiçeğinin filizlenmesine sebep oldu.

 

Dokuz İlham Perisi

Apollon zaman zaman İlham Perilerinin Önderi olarak da adlandırılır.

Apollon Delphoi’nin üzerinde Parnassos Dağı’ndaki Kastilia su kaynağında her iki yanında ilham perileriyle (mousalar) gösterilirdi. Zeus ve Mnemosyne‘nin kızları olan bu dokuz şiirsel ilham tanrısı, Hesiodos’ göre art arda dokuz gecede doğmuşlardı. Bunlar sırasıyla şu sanat dallarının tanrılarıydı.

  • Kalliope (Epik Şiir)
  • Klio ( Tarih)
  • Erato (Lirik Şiir ve Aşk Şiiri)
  • Euterpe ( Müzik)
  • Melpomene ( Tragedya)
  • Thalia ( Komedya)
  • Polyhymnia ( Kahramanlık Marşları)
  • Terpsikhore ( Dans)
  • Urania ( Astronomi)

 

 

Artemis

Apollon’un ikiz kardeşi Artemis (Diana) çelişkilerle dolu bir tanrıçadır. Vücuda geldiği bir insan bedeninde, ormanda ok taşıyan, gösterişsiz bir av tanrıçası olarak gösterilir. Tanrıçaya evlenmemeye yemin etmiş daima genç ve kutsal olan orman perileri eşlik eder.

Artemis, Zeus’un baskısına dayanamayarak hamile kalan peri Kallisto’yu bir ayıya dönüştürür ve akabinde onu köpeklerine parçalatır. Artemis ve perilerini banyo yaparken gören Avcı Aktaion, bir geyiğe dönüştürülür ve kendi tazıları tarafından öldürülür.

Artemis bir av tanrıçası olarak bilindiği için uzun boylu ve zayıf olarak resmedilir. Kısacık bir etek giyer ve yay taşır. Artemis bir bakire olarak ormanda geyiklerin çektiği bir savaş arabası ile dolanırdı.

 

Apollon ve Artemis

Artesmis | Antik Yunan Tanrıları | Apollon ve Artemis

 

Artemis’in tasvirlerinden biri de Ephesos’taki büyük tapınakta çok sayıda memeye sahip olarak tasvir edilmiş ve o şekilde tapılmıştır. Burada bulunan Artemis tasviri, daha yaşlı ve Asyalı bir tanrıçaydı. Ana tanrıça ve hayvanların sahibesi olarak bilinirdi.

Artemis, klasik dönemlerde kadınların değişimleri ile ilgili yardım istenen bir tanrıçaydı. Özellikle bakirelikten evli kadınlığa olan değişime nezaret ederdi. Artemis daha sonra ay tanrıçası olan Selene ile bağdaştırıldı ve bu şekilde Artemis’i simgeleyen tasvirlere hilal de katılmış oldu.

Spartalıların tanrıçayı katı eğitim sistemleri agoge ile ilişkilendirirler. Sparta’nın vahşi intisah yani başlatma törenlerinde, Artemis sunağında, ayinini bir parçası olarak çok sayıda erkek çocuk dövülürdü.

 

Antik Yunan Tanrıları yazı dizisinin devamı olan Antik Yunan Tanrıları III (Poseidon, Hermes ve Ares) içeriğine başlığa tıklayarak ulaşabilirsiniz.

 

 

Kaynaklar:

  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunan_mitolojisi
  • https://www.twinkl.com.tr/teaching-wiki/greek-gods-and-goddesses
  • https://reader.activelylearn.com/authoring/preview/1107240/notes
  • https://www.buzzfeed.com/monsieurbonk/which-ancient-greek-goddess-are-you-2twfv?utm_term=.po26XXBb&epik=dj0yJnU9NjRWVXNYcTBhRFBVYk9nNGdlSHdzSDFwMVY1S0o3dWsmcD0wJm49RURaY0lXNHoyajhieUIyX2o2Nk9PdyZ0PUFBQUFBR0lDRDNB

Reply

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.