Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Sürrealizmin en büyük temsilcilerinden biri olan ve kendine özgü giyim tarzı, davranışları, fikirleri ve sözleriyle dikkat çeken Salvador Dali, yirminci yüzyılın en büyük sanatçılarından biridir.

11 Mayıs 1904’te İspanya’nın Figueres kentinde dünyaya gelen Salvador Dali ‘nin hayatı bugün hala merak uyandırmaktadır.

Salvador Dali, adını doğumundan kısa bir süre önce ölen 3 yaşındaki erkek kardeşinden almıştır. Salvador Dali ‘nin ölen kardeşinin de ikizi gibi Salvador’a benzediği bilinmektedir. Hatta ilk Salvador’a çok benzemesi ve tam dokuz ay sonra doğmasından dolayı ailesi aslında oğlunun yeniden doğduğuna inanmaktaydı.

Dali beş yaşındayken ailesi onu ilk Salvador mezarına götürdü ve kendisinin ölen kardeşinin reenkarnasyonu olduğuna dair inançlarını paylaştı.

Salvador Dali de bunun doğru olduğuna inanıyordu…

Daha küçük yaşlarda ilginç bir hayatı olan Deli Dahi‘nin büyüdüğünde ilginç bir kişiliği olması belki de kaçınılmazdı.

Dünyanın en ilginç ressamlarından biri olan, sürrealizmin öncüsü ünlü ressam Salvador Dali ‘nin hayatından önemli ve ilginç notları “Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler” başlığı altında sizin için derlemeye çalıştık.

Onun en ünlü eserlerinden biri olan “Belleğin Azmi” (The Persistence of Memory) ‘nde olduğu gibi akıp giden zaman içerisinde Salvador Dali’nin hayatındaki değişimlere ve yaptıklarına eminim siz de çok şaşıracaksınız!

Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Salvador Dali (11 Mayıs 1904 – 23 Ocak 1989) | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

1- Salvador Dali, Daha Küçük Bir Çocukken Resim Yapmaya Başladı.

Dalí, bilinen en eski eserlerinden biri olan Figueres Peyzajı’nı (Landscape of Figueres) 1910 yılında, yaklaşık 6 yaşındayken yaptı.

Salvador Dali, Figueres Peyzajı’nı (Landscape of Figueres) 1910 yılında daha 6 yaşında iken yapmıştır. | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Kartpostal üzerine yağlı boya çalışması, memleketi Katalonya’da bir sahneyi betimlemekte ve şu anda Florida, St. Petersburg’daki Salvador Dali Müzesi ‘nde sergilenmektedir.

Ayrıca en ikonik eserleri olan “Belleğin Azmi” (The Persistence of Memory) ‘ni henüz 27 yaşındayken yapmıştır.

Belleğin Azmi (The Persistence of Memory), 1931 – Salvador Dali | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

2- Salvador Dali Başarılı Bir Öğrenci Değildi.

Dalí, genç yaştan itibaren bile geleneksel eğitimin sistemine uyum sağlayamadı.

Zekiydi ama dikkati kolayca dağılıyordu ve ders çalışmaktan çok karalamalarla ilgileniyordu. Eğitimine 4 yaşında memleketi Figueres ‘te yerel bir devlet okulunda başladı, ancak sadece iki yıl sonra babası onu Fransızca eğitim verilen bir özel okula transfer etti.

Ortaokulda, otobiyografisi Salvador Dalí’nin Gizli Yaşamı (The Secret Life of Salvador Dalí) ‘nda yazdığı gibi, sınıf arkadaşlarının ve öğretmenlerinin önünde kendini merdivenlerden aşağı atarak etrafındakilerin dikkatini çekmek hoşuna gidiyordu.

Mezun olduğunda babası, ressam olması gerekiyorsa en azından öğretmenlik yapabilecek nitelikte olması gerektiği gerekçesiyle Madrid’deki Güzel Sanatlar Okulu’na gitmesi konusunda ısrar etti.

Bu süreçte okuldan bir değil, iki kez atıldı. 1923’te ilk atılışında, öğrencilerin resim bölümünde profesörlükten haksız yere reddedildiğini düşündükleri ressam Daniel Vázquez Díaz ‘ın karıştığı öğrenci protestolarındaki rolü yüzünden oldu. Dalí ertesi yıl okula döndü, ancak 1926’da tekrar okuldan atılmakla karşı karşıya kaldı.

Otobiyografisinde Dalí, okuldan ikinci kez atılışı ile ilgili olarak sözlü sınava girmeyi reddetmesinin sonucu olduğunu açıkladı ve onlara “Ben bu üç profesörden çok daha zekiyim ve bu nedenle onlar tarafından incelenmeyi reddediyorum. Bu konuyu çok iyi biliyorum.”  dedi. Bu durum akademik kariyerinin de son bulmasına neden oldu.

3- Sürrealistler Salvador Dali ‘yi İstemediler.

Dalí bir Sürrealist olarak kabul edilirken, çoğu komünist olan diğer Sürrealistler, faşist sempatileri üzerine kariyerinin başlarında onu hareketlerinden dolayı dışlamaya çalışmışlardır.

1934’te “Sürrealizmin babası” yazar André Breton, hareketin üyelerini Paris’teki dairesine çağırdı. Ressam aleyhindeki emrinde şunlar yazıyordu: “Dalí, Hitler faşizminin yüceltilmesini içeren karşı-devrimci eylemlerden birkaç kez suçlu bulunduğundan, aşağıda imzası bulunanlar, onun sürrealizmden faşist bir unsur olarak dışlanmasını ve mevcut tüm araçlarla mücadele edilmesini teklif ediyor.”

Breton ve destekçileri, Dalí’nin 1933 tarihli The Enigma of William Tell adlı eserinde Lenin’i tasvir etmesinden ve daha sonra “onu tahrik ettiğini” söylediği Hitler’e duyduğu hayranlıktan gücendiler.

The Enigma of William Tell, 1939 – Salvador Dali | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Ayrıca, The Weaning of Furniture-Nutrition adlı tablosunda hemşirenin kol bandına bir gamalı haç çizmişti, bu detay Sürrealist arkadaşlarının haklı çıkmasını sağlayan bir detaydı.

The Weaning of Furniture Nutrition, 1934 Salvador Dali | Salvador Dali Tabloları

Bu olay, Dalí’nin faşizmle olan birlikteliğinin sonu değildi. Daha sonra İspanyol diktatör Francisco Franco ‘nun destekçisi oldu ve generalle iki kez Madrid’deki sarayında buluşarak, Franco’nun yeğeninin bir portresini şahsen kendisine teslim etti.

İlginizi Çekebilir: Sürrealist Sanatçılar ve Eserleri

4- Salvador Dali Karnabaharı Çok Severdi.

Ressam bir seferinde beyaz bir Rolls Royce Phantom II ‘yi 500 kg (1100 pounds) karnabaharla doldurdu ve arabayı Aralık 1955’te İspanya’dan Paris’e o şekilde sürdü.

Daha sonra, bir konuşmasında 2000 kişilik bir dinleyici kitlesine yaptığı konuşmada “her şey karnabahar’da bitiyor!” dedi.

Daha sonra verdiği bir röportajda karnabahara olan ilgisinin sebebinin bu sebzenin ‘logaritmik eğrisi’ olduğunu açıkladı.

5- Şekerleme Şirketi İçin Logo Tasarladı.

Salvador Dali, dünyanın en büyük lolipop üreticisi olan Chupa Chups için logo tasarladı.

1969 yılında Salvador Dali tarafından tasarlanan logo | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

6- Dalí’nin Deliliği veya Dehası: Paranoyak-Eleştirel Yöntem Adını Verdiği Bir Tekniği Vardı.

Dali, bilinçaltına erişmesine yardımcı olmak için tasarlanan “Paranoyak-Eleştirisel Yöntem (Paranoiac-Critical Method)” olarak adlandırdığı yöntemin öncülüğünü yaptı.

Bu çılgın duruma uyuşturucu veya alkol olmadan erişmenin yollarından biri, sabit bir nesneye bakmak ve içinde farklı bir şey görmeye çalışmaktı – tıpkı Avustralya’daki Victoria Ulusal Galerisi’nin açıkladığı gibi, bulutlarda bir şekil görmek gibi bir şeydi.-

Ya da elinde kaşık, kucağında karıştırma kabıyla uyuklayarak uyku ile uyanıklık arasında kalmaya çalışırdı. Uykuya daldığında kaşık kaseye düşer ve uyanırdı. Dalí bilgini Bernard Ewell‘e göre; kendini yarı bilinçli, rüya gibi bir durumda tutmak için bunu yapmaya devam ederdi.

Sürrealist Salvador Dali ‘nin İlginç Hayatı

Salvador Dali, bu yöntemin icadında, Sigmund Freud‘dan etkilenmişti. Bilinç dışı sembol ve düşünceleri açığa çıkarmak, rüyalarını bir esin kaynağı olarak kullanmak ve bunlara ulaşabilmek için çeşitli alıştırmalar yapmak bu yöntemin bir parçasıydı.

Hatta bu durum Dali için basitçe bir yöntem olmanın ötesine geçmiş ve bir hayat tarzına dönüşmüştü.

7- Salvador Dali Bir Yarışma Programına Konuk Oldu.

Salvador Dalí, hayatı boyunca çeşitli yarışma programlarına konuk oldu. 1957’de What’s My Line? programında gözü kapalı yarışmacı grubunun sorular sorarak kimliğini belirlemeye çalışması şeklindeydi.

What is My Line? Programına konuk olan Salvador Dali. Dali’nin hemen yanındaki ise programın sunucusu John Daly.-1957 | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Programın sunucusu John Daly‘nin sanatçı hakkında ipucu vermek için gösterdiği tüm çabaya rağmen, “Sporla veya herhangi bir sporla ilginiz var mı?” dahil her soruya “evet” yanıtı vererek, yarışmanın tahmin edilmesi en zor konuğu olarak tarihteki yerini aldı.

Sonunda, “oldukça iyi bilinen” bir bıyığına sahip olup olmadığıyla ilgili son bir soruyla teşhis edildi.

Salvador Dali’nin konuk olarak katıldığı What is my line? programını buradan izleyebilirsiniz.

8- Dali Sekreterlerini Zengin Ediyordu!

Dali, sekreterlerine para ile maaş ödeme yapmıyordu. Yaptığı eserlerden sekreterlerine vermeyi tercih ediyordu. Zaman içinde değerlenen eserler, sekreterlerini milyoner etmişti!

9- Dali ‘nin Sıra Dışı Bir Evliliği Vardı.

Salvador Dali, ileride eşi olacak Gala ile 1929 yılında tanıştığında, Gala Fransız sürrealist şair Paul Eluard ile evliydi.

Dali o sıra 25 yaşındaydı, Gala ise kendisinden 10 yaş büyüktü.

Dalí, Eluard’la Paris’te tanıştı, onu ve diğer birkaç sanatçıyı yaz boyunca Cadaqués’deki evinde ziyaret etmeye davet etti. Eluard, Gala ve kızları Cecile’yi oraya getirdi ve Gala ve Dalí bu sırada birbirlerine aşık oldular.

Gala, kocasıyla ‘açık evlilik’ yaşıyordu ve Dali ile görüşmeye başladıktan bir süre sonra boşandılar. Ancak eski kocası ile olan ilişkisi devam etti.

1934 yılında Dali ve Gala evlendiler ve açık bir evlilik sürdürüp başka insanlar ile görüşmeye devam ettiler.

Gala, Dali’nin ilham perisi, portre modeli ve işletme müdürü oldu.

Dali ve Gala, Gala’yı Madonna’nın modeli olarak kullandığı The Madonna of Port Llegat resmine bakıyorlar.

The Madonna of Port Llegat, 1950 – Salvador Dali | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Dalí, 1969’da Gala ‘ya küçük bir kasaba olan Púbol’da asırlık bir Katalan kalesi satın aldı.

10- Salvador Dali Walt Disney İçin Bir Çizgi Film Yaptı: Destino

1946’da Salvador Dali ve Walt Disney birlikte bir çizgi film yapmayı planladılar. Destino adındaki bu kısa film, Disney ve ortağı RKO tarafından muhtemelen hiç para kazanmayacaklarını düşünmeleri nedeniyle proje yarıda iken sonlandırıldı.

İlerleyen dönemde Walt Disney bu karardan pişman oldu ve o dönemde şirketin animasyon bölümünün başkanı olan Disney’in yeğeni Roy Disney, 1999 yılında projeyi canlandırmaya karar verdi.

Paris’teki Walt Disney Stüdyosunun animatörleri, Salvador Dali’nin vizyonuna sadık bir film yaratmak için Dalí’nin orijinal film şeridini özenle incelediler.

6 dakikalık kısa film 2003 yılında DVD olarak yayınlandı.

Destino, 1946 yılında Salvador Dali tarafından yapılmış, 2003 yılında Walt Disney tarafından DVD olarak yayınlanmıştır. | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Destino, diyalogdan yoksun ve net bir hikâye çizgisi olmayan bir İspanyol şarkısına ayarlanmış altı dakikalık bir filmdi.

Çizgi filmin konusu; yeşil gözlü bir balerini, rüya gibi bir atmosferde bir çöl manzarasında garip nesneler arasında bir yolculuğa çıkıyordu.

Salvador Dali’nin yapmış olduğu ve 2003 yılında Walt Disney tarafından DVD olarak yayınlanan Destina çizgi filmini buradan izleyebilirsiniz.

11- Salvador Dali Bir Yemek Kitabı Yayımladı.

Dalí ve Gala, ayrıntılı, tuhaf akşam yemeği partileri düzenlemeleriyle tanınırlardı.

İlkinde, 1941 yılında Kaliforniya, Monterey’de düzenlenen bir bağış partisinde, Bob Hope ve Alfred Hitchcock gibi konuklardan kendi hayalleri gibi giyinmeleri istendi. (Gala bir tek boynuzlu at kafası taktı.)

Dalí akşam için San Francisco hayvanat bahçesinden maymunlar ödünç aldı ve konuklara saten ayakkabılarda balık ve ardından canlı kurbağalar sunuldu. Etkinlik o kadar cömertti ki; tasarlandığı gibi mülteci sanatçılar için para toplamak yerine, aslında Dali’nin para kaybettiği bir etkinlik haline gelmişti.

1973’te Dalí, salyangoz, ıstakoz ve yumurta gibi Dalí’nin en sevdiği motiflerden bazılarını içeren Sürrealist yemek pişirmeye yönelik bir rehber olan kendi yemek kitabı Les Diners de Gala‘yı yayınladı. Resimlerinin genellikle cinsel temalarına uygun olarak, bir “afrodizyak” kursu için tarifler de içeriyordu.

Dali’nin Yemek Kitabı: Les Diners de Gala ‘dan Bir Sayfa | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yemek kitabı, 2016 yılında TASCHEN (Almanya’da Benedikt Taschen tarafından kurulmuş bir sanat kitabı yayıncısıdır.) tarafından yeniden yayınlandı.

1977’de şarapla ilgili kitabı The Wines of Gala, ertesi yıl aynı yayıncı tarafından yeniden yayınlandı.

12- Salvador Dali Kendi Müzesini İnşa Etti.

1960’larda, Dalí’nin memleketi olan Figueres ‘ın belediye başkanı, sanatçıdan şehrin sanat müzesi Museu de l’Empordà ‘ya bir parça bağışlamasını istedi. Bunun yerine, bütün bir müzeyi bağışlayacağını ilan etti. İspanya İç Savaşı sırasında neredeyse tamamen yıkılan Figueres Belediye Tiyatrosu‘nu yenilemeye başladı ve onu Salvador Dalí Tiyatro Müzesi‘ne dönüştürdü.

İlginizi Çekebilir: Dünyanın En İyi 10 Sanat Galerisi

Dev yumurta ve küçük ekmek heykelleriyle süslenmiş Dalí tasarımı cephesiyle müze, 1974’te resmen açıldı, ancak Dalí ölümüne kadar genişletmeye devam etti.

Salvador Dali Tiyatro Müzesi – İspanya | Salvador Dali Hakkında Bilmeniz Gerekenler

O da ömrünün son yıllarında orada yaşadı. Púbol’daki şatosu bir elektrik yangını nedeniyle hasar gördükten sonra, 1984’te müzenin bir eki olan Galatea Kulesi‘ne (adı Gala’dan gelmektedir.) taşındı ve 1989’daki ölümüne kadar sosyal hayattan büyük ölçüde elini eteğini çekti. Öldükten sonra tiyatro sahnesi altına defnedildi.

Kaynaklar:

• https://blog.baruthotels.com/en/the-spectacular-life-story-of-the-famous-artist-salvador-dali
• https://www.mentalfloss.com/article/542652/facts-about-salvador-dali
• https://www.brilliantread.com/35-famous-salvador-dali-quotes-on-love-life-art-and-success/
• http://archive.thedali.org/mwebcgi/mweb.exe?request=record;id=151;type=101
• https://www.moma.org/collection/works/79018
• https://www.dalipaintings.com/the-weaning-of-furniture-nutrition.jsp#prettyPhoto
• https://www.logodesignlove.com/chupa-chups-logo
• https://onedio.com/haber/deli-dahi-dali-salvador-dali-hakkinda-muhtemelen-bilmediginiz-kendi-gibi-cilgin-13-bilgi-752481
• https://time.com/4318151/salvador-dali/
• https://www.youtube.com/watch?v=7_-05MIsIqg&t=125s
• https://www.youtube.com/watch?v=rMLVqQDeY58
• https://www.travelingturks.com/avrupa/ispanya/figueres/salvador-dali-muzesi
• https://ew.com/gallery/salvador-dali-les-diners-de-gala/